بررسى زندگانى علمى امام هادى (عليه السلام) در مناظره ‏هاى علمى، برترى مبانى اعتقادى شيعه را در اين برهه از زمان آشكار مى‏سازد.

اين دوران، دوران اوج پيدايى مكتبهاى گوناگون عقيدتى است. ظهور آراء و نظريه‏ هاى گوناگون عقيدتى، آشفتگى در اوضاع فرهنگى و اجتماعى را سبب شد و حاصل اين آشفتگى، پيدايش گروه هاى گوناگونى چون: غلات، واقفيه، صوفيه، مجسمّه و... را در پى داشت. حاكميت جامعه نيز به اين آشفتگى فرهنگى، براى دست‏يابى به اهداف خود دامن مى‏زد. عباسيان تلاش مى ‏نمودند از فرآيند اين آشفتگي ها به عنوان حربه ‏اى براى تضعيف مبانى فكرى و اعتقادى مسلمانان بهره‏بردارى كنند. از سويى گردانندگان و نظريه ‏پردازان اين حركتها را مشتى عناصر فريب خورده، فرصت‏طلب و سودجو تشكيل مى‏داد.

قرآن کریم در اندیشه، گفتار و کردار پیامبر اعظم و اهل بیت او، تجسم و عینیت تمام یافته و سیره کریمانه و سخنان حکیمانه آنان، مستقیم یا غیر مستقیم، روشنگر کتاب الهی در ابعاد گوناگون آن است. یکی از رسالت‌های مهم امامان معصوم، تبیین احکام و تفسیر قرآن بود. میراث قرآنی ارزشمندی که از حضرت امام هادی(ع) باقی مانده است، از ذخایر عظیم تفسیری معصومان(ع) است.

در این مقاله تفسیر برخی ایات را از منظر ایشان می‌آوریم. اما ابتدا به یکی از مباحث فکری و عقیدتی دوران امام هادی(ع) اشاره می‌کنیم. به گفته محققان، بحث در باب مخلوق بودن قرآن، از اواخر حکومت بنی‌امیه آغاز شد و نخستین بار، جعد بن درهم، معلم مروان بن محمد آخرین خلیفه اموی، این بحث را مطرح کرد. او این فکر را از ابان بن سمعان و ابان نیز از طالوت بن اعصم یهودی فرا گرفته بود.[1]. گروه معتزله نیز که در مسائل عقیدتی کند‌وکاو عقلی بیش از حدی می‌کردند و این بحث ر در صفات خدا مطرح ساخته بودند، با قدیم بودن قرآن که اشاعره و اهل حدیث از آن جانبداری می‌کردند، به مخالفت برخاستند.

15 ذی الحجه هر سال قمری مصادف است با سالروز ولادت سومین علی از آل رسول حضرت امام علی الهادی علیه السلام که پانزدهم ذی حجه 212 هجری در اطراف مدینه از مادری بافضیلت به نام سمانه یا سوسن متولد شد و با شهادت پدر بزرگوارش امام جواد(ع) در سال 220 هجری، در سن هشت سالگی منصب الهی امامت را عهده دار شد. شاید این پندار چندان صحیح و متقن نباشد اما احساس می شود کوتاهی و کم کاری ما در شناخت زوایا و ابعاد مختلف زندگی ائمه علیهم السلام در رابطه با امام هادی دو چندان است تا جایی که می توانیم امام هادی(ع) را امامی بنامیم که نمی شناسیم.

و لقد انزل‏الله تعالی فیک من قبل و هم کارهون.... انماولیکم ‏الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلاه و یوتون‏الزکاه و هم راکعون.

«از زیارتنامه امیرالمومنین(ع)در روز غدیر» 
روز غدیر، عید ولایت و یادآور امامت راستین و فضیلت های متعالی ‏امیر مومنان علی(ع)است. معصومان(ع)یادآوران این روز بزرگ بودند و با الهام از آیه شریف «و ذکرهم بایام‏ الله‏» منزلت و جلالت ‏غدیر را گرامی داشته، فرمان هایی جهت ارج نهادن به آن فراراه ‏دلدادگان و سرخوشان باده ولایت قرار داده‏اند. یکی از جلوه‏ های‏ زیبای بزرگداشت غدیر در زیارت مخصوص امام علی(ع)در روز غدیرمشاهده می‏شود. کلمات آن زیارت زمزمه روح نواز امام هادی(ع)است‏و تاریخ صدور آن سالی است که معتصم خلیفه عباسی آن حضرت را به‏ بغداد احضار کرد. در این موقعیت، حضرت به زیارت‏ امیرمومنان(ع)شتافت; حدیث دلبری و یادمان ارزشهای راستین راتجلی دیگر بخشید و میراث ماندگاری از شکوه ولایت در خاطره ‏ها به ‏یادگار گذاشت.